Σε εθνικό «αυτογκόλ» εξελίσσεται η επίσκεψη του Ταγίπ Ερντογάν

Σε κίνηση υψηλού ρίσκου εξελίσσεται η επίσκεψη Ερντογάν μετά τις δηλώσεις του Τούρκου προέδρου σε Προεδρικό Μέγαρο και Μέγαρο Μαξίμου.

Σε κίνηση υψηλού ρίσκου εξελίσσεται η επίσκεψη Ερντογάν μετά τις δηλώσεις του Τούρκου προέδρου σε Προεδρικό Μέγαρο και Μέγαρο Μαξίμου με τις οποίες έθεσε για πρώτη φορά δημοσίως και με μεγάλη καθαρότητα το σύνολο της τουρκικής ατζέντας στις σχέσεις με την Ελλάδα.

Από την έκδοση των 8 τούρκων στρατιωτικών, και την «επικαιροποίηση» της Συνθήκης της Λωζάνης μέχρι το θέμα των δικαιωμάτων και το επίπεδο διαβλίωσης της μουσουλμανικής μειονότητας στη Θράκη.

Ήδη από τις προηγούμενες ημέρες, αναλυτές και ειδικοί σε θέματα εξωτερικής πολιτικής εξέφραζαν σοβαρές αμφιβολίες για δύο ζητήματα που άπτονταν της επίσκεψης: Πρώτον, για τη σκοπιμότητα της σε μια περίοδο που η Άγκυρα βρίσκεται αποκομμένη από προγενέστερες συμμαχίες της -όπως οι ΗΠΑ και η ΕΕ- και απομακρύνεται ολοένα και περισσότερο από τη Δύση, ακολουθώντας αυταρχικούς δρόμους. Δεύτερον, για το momentum της επίσκεψης καθώς σε αυτή τη φάση δεν υπάρχει κάποια σημαντική εξέλιξη, νέο θέμα ή μεγάλο διακύβευμα στα ελληνοτουρικά. Με άλλα λόγια, η συγκεκριμένη επίσκεψη θα μπορούσε να γίνει αργότερα χωρίς να υπάρξει οποιαδήποτε ζημιά στα εθνικά συμφέροντα. Η σπουδή και η προσπάθεια, όμως, της ελληνικής κυβέρνησης να δείξει ότι αποτελεί γεωπολιτικό παίκτη που επηρεάζει τις διεθνείς εξελίξεις μέσω της άσκησης υψηλής πολιτικής φαίνεται πως γύρισε στην κυριολεξία μπούμερανγκ. Καθώς έδωσε μια πρώτης τάξεως ευκαιρία στον τούρκο πρόεδρο να εκφράσει προκλητικές θέσεις σε... απευθείας μετάδοση. Σε κάθε περίπτωση, Ουάσιγκτον, Βρυξέλλες και Βερολίνο εξέφρασαν πάντως την αποδοκιμασία τους για τις δηλώσεις του τούρκου προέδρου που αφορούσαν τη Συνθήκη της Λωζάνης.

Μετά τις δηλώσεις Ερντογάν, το Μαξίμου έσπευσε με non paper να διασκεδάσει τις αρνητικές εντυπώσεις που δημιουργήθηκαν, αναφέροντας πως η Αθήνα πρότεινε στην Άγκυρα να ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο στις ελληνοτουρκικές σχέσεις που θα βασίζεται σε τρεις προϋποθέσεις: Πρώτον, τον σεβασμό της Συνθήκης της Λωζάνης, δεύτερον, τον σεβασμό του διεθνούς δικαίου στο Αιγαίο και τρίτον, την επανέναρξη των συνομιλιών για μια δίκαιη και βιώσιμη λύση του Κυπριακού στη βάση του πλαισίου Gutteres. Στο ίδιο non paper, τονίζεται δε ότι συμφωνήθηκε η επανέναρξη των συνομιλιών ΜΟΕΑ αλλά και των διερευνητικών συνομιλιών για την υφαλοκρηπίδα, καθώς η πραγματοποίηση του επόμενου Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας το συντομότερο δυνατόν.

Η τουρκική ατζέντα στο τραπέζι

Η συνέντευξη του Ερντογάν λίγες ώρες πριν την επίσκεψή του στην Ελλάδα και οι αναφορές για την «ανάγκη επικαιροποίησης» της Συνθήκης της Λωζάνης θεωρήθηκαν ως ένα unfair από την Αθήνα. Η οποία έκρινε σκόπιμο να απαντήσει δια του Προέδρου της Δημοκρατίας στη επίσημη υποδοχή που έγινε στον Ερντογάν στο Προεδρικό. Το αποτέλεσμα ήταν το «θερμό» επεισόδιο μεταξύ των δύο ανδρών να κάνει τον γύρο του κόσμου. Και μπορεί στις κοινές δηλώσεις Τσίπρα-Ερντογάν που ακολούθησαν να έπεσαν κάπως οι τόνοι, εκείνο ωστόσο που έγινε ακόμη πιο σαφές είναι πως ο τούρκος πρόεδρος, ήρθε στην Αθήνα με ξεκάθαρα αιτήματα προς τη χώρα μας. Μεταξύ αυτών, το θέμα της εκλογής μουφτή στη Δυτική Θράκη, το επίπεδο διαβίωσης της μουσουλμανικής μειονότητας στη Θράκη, η ανέγερση τζαμιού στην Αθήνα, η έκδοση των 8 τούρκων στρατιωτικών στη γείτονα.

Στα υπόλοιπα θέματα, ο τούρκος πρόεδρος άφησε επίσης σαφείς αιχμές. Στο Κυπριακό έκανε λόγο για «υπεκφυγές» της ελληνοκυπριακής πλευράς, στο θέμα του Αιγαίου μίλησε για «δυσεπίλυτα προβλήματα που πρέπει να συζητηθούν», αναφέρθηκε σε «τουρκική μειονότητα» στη Θράκη, ενώ επανέλαβε ότι η Συνθήκη της Λωζάνης χρειάζεται εκσυγχρονισμό. Το βλέμμα όλων στρέφεται πλέον στην επίσκεψη που θα πραγματοποιήσει ο τούρκος πρόεδρος την Παρασκευή σε Αλεξανδρούπολη και Κομοτηνή.

Διεθνείς αντιδράσεις

Την ίδια στιγμή, την αντίθεσή τους με τις απόψεις Ερντογάν για το θέμα της αναθεώρησης της Συνθήκης της Λωζάνης εξέφρασαν ωστόσο τόσο οι ΗΠΑ, όσο και το Βερολίνο και η ΕΕ. Σύμφωνα με όσα μετέδωσε η ανταποκρίτρια της ΕΡΤ στην Ουάσινγκτον, Λ. Αργύρη εκπρόσωπος του State Department σχολίασε: «Για τις ΗΠΑ είναι θέμα αρχής να υποστηρίζουν την κυριαρχία των χωρών της περιοχής συμπεριλαμβανομένων της Ελλάδος και της Τουρκίας» σημείωσε

Αντίστοιχα γερμανική διπλωματική πηγή τόνισε ότι η συνθήκη της Λωζάννης ισχύει εδώ και 100 χρόνια και δεν τίθεται θέμα αναθεώρησής της. Η ίδια πηγή, σύμφωνα με τον ανταποκριτή του real fm Παντελή Βαλασσόπουλο έλεγε: «Δεν μπορούμε να κλείνουμε την πόρτα στην Τουρκία, αλλά ούτε και τα μάτια στις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων».

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει καταστήσει σαφές ότι όλες οι υποψήφιες χώρες πρέπει να σέβονται τις διεθνείς συνθήκες, αναφέρει δημοσίευμα του ευρωπαϊκού ιστότοτοπου euractiv.com, το οποίο επικαλείται Ευρωπαίο αξιωματούχο, αναφορικά με τις δηλώσεις του Τούρκου Προέδρου, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ότι πρέπει να επικαιροποιηθεί η Συνθήκη της Λωζάνης.

Η άφιξη Ερντογάν και το θερμό επεισόδιο στο Προεδρικό

«Θερμό» επεισόδιο μέσα στο Προεδρικό Μέγαρο έλαβε χώρα το πρωί ανάμεσα στον Προκόπη Παυλόπουλο και τον Ταγίπ Ερντογάν, κατά τη διάρκεια της τελετής υποδοχής του τούρκου προέδρου. Αρχικά ο πρόεδρος της Δημοκρατίας απάντησε με ξεκάθαρο τρόπο στις τηλεοπτικές δηλώσεις του ομολόγου του περί ανάγκης επικαιροποίησης της Συνθήκης της Λωζάνης. Ο Τ. Ερντογάν ανταπάντησε υποστηρίζοντας ότι η Συνθήκη δεν εφαρμόζεται στη Δυτική Θράκη και ούτε λίγο ούτε πολύ κατήγγειλε ανοιχτά την Ελλάδα για τη συμπεριφορά της απέναντι στη μειονότητα.

«[...] Το θεμέλιο της φιλίας μας δεν είναι άλλο από τη Συνθήκη της Λωζάνης, η οποία καθορίζει τα σύνορα και την κυριαρχία της Ελλάδας και της ΕΕ και είναι για εμάς αδιαπραγμάτευτη. Δε χρειάζεται αναθεώρηση ούτε επικαιροποίηση. Καλύπτει απολύτως τα ζητήματα και δεν αφήνει περιθώριο για γκρίζες ζώνες, όπως για τις μειονότητες, στη θρησκευτική μουσουλμανική μειονότητα» είπε μεταξύ άλλων ο κ. Παυλόπουλος.

Σκληρή ήταν η απάντηση από την πλευρά του τούρκου προέδρου, ο οποίος υποστήριξε ότι στη Θράκη δεν εφαρμόζεται η Συνθήκη της Λωζάνης. Όπως είπε, αναφερόμενος στη Συνθήκη, «υπάρχουν ακόμη εκκρεμότητες και θέματα που δεν κατανοούνται σωστά. Αυτή είναι μια συμφωνία 94 ετών και δεν υπογράφτηκε μόνο ανάμεσα σε Τουρκία και Ελλάδα. Υπήρξαν 11 χώρες. Υπάρχει ακόμη και η Ιαπωνία». Όπως πρόσθεσε: «Στη Δυτική Θράκη εξακολουθούν οι ιμάμηδες να μην μπορούν να εκλέγουν τον αρχιμουφτή. Πώς μπορούμε να πούμε ότι είναι σε ισχύ η Συνθήκη; Άρα εδώ δεν εφαρμόζεται».

Στη συνάντηση υπήρξε και... δεύτερος γύρος, με τον κ. Παυλόπουλο να τονίζει πως ο ίδιος δεν είναι εκτελεστικός Πρόεδρος, όπως ο ομόλογός του και να προσθέτει ότι η απάντηση θα δοθεί από την κυβέρνηση. Επικαλούμενος την ιδιότητα του καθηγητή της Νομικής, επέμεινε δε ότι «οι Συνθήκες δεν χρειάζονται αναθεώρηση καθώς οι μέθοδοι ερμηνείας του Δικαίου υπάρχουν. Αν αποφεύγαμε ορισμένους όρους, ορισμένες παρεξηγήσεις θα είχαν αποφευχθεί».

Ο Ταγίπ Ερντογάν επανήλθε και επεσήμανε: «Πρέπει να δώσω απάντηση αλλιώς θα ήταν ασέβεια στον εαυτό μου. Δεν είμαι καθηγητής Νομικής, αλλά ξέρω το Δίκαιο. Στο Δίκαιο υπάρχει όρος για επικαιροποίηση αρκεί να υπάρχει συμφωνία των χωρών, υπάρχουν παραδείγματα ανά τον κόσμο. Αν δεν υπήρχε αναφορά από εσάς, θα το συζητούσα με τον κ. Τσίπρα. Και στην Τουρκία υπάρχουν προβλήματα, γι΄ αυτό και αλλάξαμε σύστημα διακυβέρνησης».

Οι κοινές δηλώσεις Τσίπρα-Ερντογάν

Σε σαφώς χαμηλότερους τόνους και με πολύ μεγαλύτερη προσοχή πραγματοποιήθηκαν οι κοινές δηλώσεις του τούρκου προέδρου Ταγίπ Ερντογάν και τον έλληνα πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα στο Μέγαρο Μαξίμου. Παρ'όλα αυτά, δεν έλειψαν τα καρφιά και το δημόσιο μπρα-ντε-φερ.

Ο τούρκος πρόεδρος δεν δίστασε να επανάλαβει αναλυτικά όλη την γκάμα των θεμάτων που περιλαμβάνει η τουρκική ατζέντα, από την «επικαιροποίηση» της Συνθήκης της Λωζάνης και την έκδοση των 8 τούρκων αξιωματικών μέχρι τα θέματα που αφορούν το Αιγαίο. Από τη μεριά του, ο Αλέξης Τσίπρας επεσήμανε ότι θεμέλιος λίθος των ελληνοτουρκικών σχέσεων είναι η Συνθήκη της Λωζάνης, ενώ απάντησε αναλυτικά για όλα τα θέματα που ετέθησαν.

Με εμφανή την προσπάθεια και από τις δύο πλευρές να κατέβουν οι τόνοι μετά το «θερμό» επεισόδιο που έλαβε χώρα το πρωί στο προεδρικό, από τη συζήτηση δεν έλειψαν και τα εκατέρωθεν «καρφιά», με τον Αλέξη Τσίπρα να λέει ότι η Τουρκία δεν ζητάει επικαιροποίηση αλλά εφαρμογή της Συνθήκης της Λωζάνης και ότι ακόμη και αν ζητούσε επικαιροποίηση θα έπρεπε να... βρούμε την Ιαπωνία για κάτι τέτοιο. Από τη μεριά του, ο τούρκος πρόεδρος έκανε λόγο για «υπεκφυγές» της ελληνοκυπριακής πλευράς στο Κυπριακό. Για το ίδιο θέμα, ο κ. Τσίπρας έκανε λόγο για «παράνομη εισβολή στην Κύπρο», ενώ έθεσε και θέμα για Αγια-Σοφιάς.

«Συνομιλήσαμε ανοιχτά στην προσπάθεια μας να μην κρυφτούμε πίσω από διαφωνίες να τις εντοπίσουμε να άρουμε και παρεξηγήσεις. Μιλήσαμε για την ένταση στο Αιγαίο και εγώ τόνισα ότι πρέπει να τερματιστεί» υπογράμμισε ο κ. Τσίπρας και ανέφερε: «Συμφωνήσαμε να ξαναρχίσουμε τις συνομιλίες για ΜΟΕ αλλά και διερευνητικές συνομιλίες για υφαλοκρηπίδα».

Ο απολογισμός του Μαξίμου μέσω non paper

Το απόγευμα της Πέμπτης, με ένα non paper που διακίνησε, το μέγαρο Μαξίμου επιχείρησε να οριοθετήσει τις σχέσεις με την Τουρκία, κάνοντας ταυτοχρόνως τον δικό του απολογισμό.

Κατά το Μαξίμου, ο πρωθυπουργός «σε μια περίοδο κρίσης των ευρωτουρκικών σχέσεων και ανησυχητικών εξελίξεων στην Ανατολική Μεσόγειο με άμεσες συνέπειες στην σταθερότητα της περιοχής, στην ασφάλεια και το μεταναστευτικό η Ελλάδα πρότεινε στην Τουρκία να ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο στις ελληνοτουρκικές σχέσεις». Ενα κεφάλαιο που «δεν θα βασίζεται στις προκλήσεις που είναι εύκολες αλλά στην επίπονη προσπάθεια να οικοδομούμε γέφυρες σε στέρεα θεμέλια». Σύμφωνα με το Μαξίμου «αν η Τουρκία δεν το αποδεχτεί θα αποβεί τόσο εις βάρος της περιοχής όσο και των ευρωτουρκικών σχέσεων».

Όπως αναφέρει το non paper:

Ο Πρωθυπουργός τόνισε ότι αναγκαίο για να μπούμε σε νέο κεφάλαιο είναι

Α) Ο απόλυτος σεβασμός της Συνθήκης της Λωζάννης (απέρριψε και αποδόμησε την ρητορική Ερντογάν για ενδεχόμενη αναθεώρησή της. Καλωσορίζεται η αναφορά του Τούρκου Προέδρου ότι στη Δυτική Θράκη έχουμε μουσουλμανική μειονότητα η οποία μπορεί να είναι τουρκικής, πομακικής ή ρομά προέλευσης.)

Β) Ο σεβασμός του διεθνούς δικαίου στο Αιγαίο (όπου ζήτησε να τερματιστεί η τουρκική παραβατική δραστηριότητα και το casus belli. Καλωσορίζεται το γεγονός ότι ο Τ/Πρόεδρος δήλωσε πως η Τουρκία «δεν εποφθαλμιά την εδαφική ακεραιότητα καμιάς χώρας και καμιάς γείτονος χώρας»)

Γ) Η επανέναρξη των συνομιλιών για μια δίκαιη και βιώσιμη λύση του Κυπριακού στη βάση του πλαισίου Gutteres (όπου έθεσε θέμα εισβολής και κατοχής, κατάργησης εγγυήσεων, αποχώρησης στρατού. Καλωσορίζεται η δήλωση του Τ/Προέδρου ότι η Τουρκία θέλει να προχωρήσει σε δίκαιη και βιώσιμη λύση)

Παράλληλα απάντησε κατηγορηματικά ότι οι πραξικοπηματίες δεν είναι ευπρόσδεκτοι στη χώρα μας και συνεχίζουμε τη δικαστική και αστυνομική μας συνεργασία αλλά ότι στην Ελλάδα είναι κράτος-δικαίου, όπου η Δικαιοσύνη είναι ανεξάρτητη και οι αποφάσεις της πρέπει να γίνονται σεβαστές.

Σύμφωνα με το ίδιο non paper, στο πλαίσιο αυτό:

Συμφωνήθηκε η - υπό την υψηλή εποπτεία των δύο ηγετών - επανέναρξη των συνομιλιών ΜΟΕΑ (με ενεργή συμμετοχή της στρατιωτικής ηγεσίας και της υπηρεσιακής ηγεσίας του ΥΠΕΞ) και η επανέναρξη των διερευνητικών συνομιλιών για την υφαλοκρηπίδα,

Συμφωνήθηκαν νέα μέτρα για συνεργασία στο πλαίσιο της Συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας που θα συμβάλλουν στην αποσυμφόρηση των νησιών

Συμφωνήθηκε η πραγματοποίηση του επόμενου Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας το συντομότερο δυνατόν και η σύσταση Μικτής Οικονομικής Επιτροπής. Παράλληλα συμφωνήθηκε η προώθηση σειράς έργων υποδομών.

Επιπλέον:

Τονίσθηκε ότι οι μειονότητες στις δύο χώρες πρέπει να μας φέρνουν πιο κοντά αλλά και ότι οι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις που αφορούν Έλληνες πολίτες δεν είναι ζήτημα διακρατικής διαπραγμάτευσης. Καλωσορίζουμε τη δήλωση Τ/Προέδρου ότι το μέλλον της μειονότητας στη Θράκη «είναι εσωτερική υπόθεση της Ελλάδας»

Σε απάντηση σχολίων για την θρησκευτική ελευθερία στην Ελλάδα, υπογραμμίστηκαν όλες οι ανακατασκευές τζαμιών που πραγματοποιήθηκαν στην Ελλάδα και τονίσθηκε ότι στην Ελλάδα ουδέποτε «σκεφτήκαμε να κάνουμε μια θρησκευτική λειτουργία όπως εσείς – κακώς – κάνατε επανειλημμένα στην Αγία Σοφία»

Υπογραμμίσθηκε ότι η Ελλάδα στηρίζει την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας και την δημοκρατία στη γείτονα – με επιστροφή στις δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις.

πηγη